Pétur Þorleifsson, heiðursfélagi JÖRFÍ, 2. júlí 1933 – 6. janúar 2021

Mánudaginn 25. janúar, voru borin til grafar hjónin Guðbjörg Jóna Hjálmarsdóttir og Pétur Þorleifsson.  Pétur var fjalla- og jöklamaður og heiðursfélagi í Jöklarannsóknafélaginu.  Þau létust með 10 daga millibili en bæði áttu við vanheilsu að stríða síðustu misserin.  Pétur var fæddur 1933 og því á 88. aldursári þegar hann lést.  Hann var allra manna víðförlastur og fróðastur þegar kom að íslenskum fjöllum og skrifaði m.a. tvær vinsælar bækur um gönguleiðir á fjöll, aðra í samvinnu við Ara Trausta Guðmundsson.  Pétur fór margar jöklaferðir, gekk á skíðum um jökla, ferðaðist lengi á vélsleðum og átti hlut í snjóbíl á 7. áratug síðustu aldar.  Pétur sat um tíma í stjórn félagsins, beitti sér fyrir byggingu fjallaskála á háfjöllum og átti stærstan þátt í að velja skálum félagsins við Fjallkirkju í Langjökli og á Goðahnjúkum austast á Vatnajökli stað.  Þessir skálar hafa aldrei verið fjölsóttir en skálastæðin eru einhver þau fallegustu sem um getur á Íslandi.  Pétur var gerður að heiðursfélaga í Jöklarannsóknafélaginu á sextíu ára afmæli þess árið 2010, fyrir mikið framlag sitt til jöklaferða og könnunar.    

Jöklarannsóknafélagið minnist Péturs með hlýhug og þakklæti fyrir vel unnin störf og mikilsvert framlag um áratugi. 

Myndirnar eru úr vorferðinni 2004. Stóra myndin sýnir Pétur, sólbrunninn en glaðan í bragði í Jökulheimum í lok ferðar. Á efri myndinni til hægri er hann að koma upp á Hvannadalshnjúk. Neðri myndin er tekin á Jörfa, hæsta tindi Kverkfjalla. Pétur er lengst til vinstri. Honum á hægri hönd eru Guðrún Thorstensen, Magnús Hallgrímsson, Hlíf Ólafsdóttir, Leifur Jónsson og Inga Árnadóttir.

Fyrirlestur Sigrúnar Helgadóttur þriðjudaginn 12.1.2021

Fjarfundur JÖRFÍ þriðjudag 12. janúar kl. 20-21
Sigrún Helgadóttir – fyrirlestur JÖRFÍ:  Sigurður Þórarinsson, fyrstu ferðir hans á jökla.
Hér er hlekkur á fundinn, hann opnast kl. 19:45: https://eu01web.zoom.us/j/68720181437

Ágrip fyrirlestursins: Sigurður Þórarinsson, fyrstu ferðir hans á jökla.

Störf Sigurðar fyrir Jöklarannsóknafélagið þarf vart að kynna félögum þess. Hann sat í stjórn félagsins í 30 ár, leiðangursstjóri margra ferða á jökla og var ritstjóri Jökuls í áratugi. Hann varð formaður félagsins 1969 og gengdi því starfi til dauðadags í febrúar 1983. Allt þetta og svo miklu meira þekkja margir félagar í Jöklarannsóknafélaginu, þekkja til rannsókna hans, kunna ótal sögur af Sigurði og muna margir skemmtilegheit hans og snilli.

En hvenær kynntist Sigurður jöklum? Hvenær fór hann fyrst á jökul? Hvað gæti hafa kveikt þennan mikla áhuga hans á jöklum? Sigrún Helgadóttir hefur á síðustu árum skrifað ævisögu Sigurðar sem vonandi kemur út í tveim bindum síðar á þessu ári. Sigurður var fæddur 1912 og Sigrún mun rekja lítillega uppvöxt hans, æskuár og fyrstu ferðir um Ísland. Síðan fyrstu ferðir hans á jökla og loks ferðir og leiðangra sem hann fór um jökla áður en Jöklarannsóknafélagið var stofnað. Líka verða sýndar fjölmargar myndir frá þessum tíma, að mestu fengnar úr miklu myndasafni Sigurðar.

Flugbjörgunarsveitin í Reykjavík 70 ára

JÖRFÍ á sér jafnaldra þar sem er Flugbjörgunarsveitin í Reykjavík.  Sveitin var stofnuð í nóvember 1950, í kjölfar Geysisslyssins.  JÖRFÍ og FBS hafa löngum átt samleið og úr röðum sveitarinnar hafa komið margir þeirra sem unnið hafa mikið starf fyrir JÖRFÍ.  Félagið óskar Flugbjörgunarsveitinni til hamingju með tímamótin. 

Í tilefni af afmæli FBS varð til bókin Björgunarsveitin mín eftir Arngrím Hermannsson, þar sem eru teknar saman margar sögur af starfi og verkefnum sveitarinnar.  Bókina má kaupa í bókabúðum en hún er einnig til sölu úti í Flugbjörgunarsveit og verður það til áramóta.   Allur ágóði af sölu bókarinnar rennur til Flugbjörgunarsveitarinnar.Sjá nánar um bókina hér:  https://www.forlagid.is/vara/bjoergunarsveitin-min/

Stjórn JÖRFÍ

Afmæliskveðja – 22. nóvember 2020 – 70 ár frá stofnun JÖRFÍ

Vegna strangra samkomutakmarkana hefur félagið þurft að fresta mestallri afmælisdagskrá. Þess vegna er til kominn þessi fátæklegi pistill hér á vefsíðu félagsins.  Opnun sýningar í Perlunni í samvinnu við Náttúruminjasafn Íslands er frestað fram á næsta ár.  Árshátíð er einnig frestað; vonandi verður hægt að halda hana í mars á næsta ári.  Þrátt fyrir covid höfðum við vonast til að geta sent út á vefinn dagskrá á sjálfan afmælisdaginn, sunnudag (22. nóv.) en strangari reglur sem settar voru um daginn gerðu þær vonir að engu.   Sú eina dagskrá sem hægt hefur verið að halda úti, röð netfyrirlestra, hefur tekist mjög vel og aðsókn framar björtustu vonum.  

Það er margs að minnast og margt að gleðjast yfir þegar horft er yfir 70 ára sögu.  Félagið sinnir sporðamælingum, stendur fyrir vorferðum og mælingum á afkomu á Mýrdalsjökli.  Það á skála á sex stöðum á og við Vatnajökul og einn á Langjökli.  Jökull hefur komið út jafnlengi og félagið hefur starfað.  Ekkert af þessu gerðist af sjálfu sér.  Fólkið í félaginu hefur unnið þessi störf og notar til þess frístundir sínar.  Þetta öfluga starf og stór þáttur áhugafólks vekur athygli út fyrir landsteinana.   

Stofnfundur JÖRFÍ var haldinn fimmudaginn 22. nóvember 1950. Stofnfélagar voru 52 og eru enn tveir þeirra á lífi, báðir heiðursfélagar JÖRFÍ, þeir Haukur Hafliðason og Ólafur Nielsen.  Félagið óx hratt og dafnaði.  Árið 1960, á 10 ára afmælinu hafði félagið hafði byggt skála á Breiðamerkursandi, í Esjufjöllum, í Jökulheimum og á Grímsfjalli.  Reglulegar vorferðir hófust 1953 og mikill árangur náðist á þessum fyrstu árum í rannsóknum, einkum á Vatnajökli og í Grímsvötnum.   Alla tíð hefur kjarni félagsins verið þéttur hópur áhugafólks og vísindamanna.  Félagið hefur notið velvildar og stuðnings stofnana og fyrirtækja, ýmist með fjárframlögum eða vinnuframlagi.  Hér má einkum nefna Landsvirkjun, Vegagerðina, Raunvísindastofnun – síðar Jarðvísindastofnun Háskólans, Veðurstofu Íslands,  Neyðarlínuna og Almannavarnir.  Starf félagsins skiptir máli fyrir alla þessa aðila enda eru sum markmiðin sameiginleg.  

Engin leið er í stuttum pistli að gera skil þeim ávinningi sem starf félagsins hefur skilað.  Fyrir utan það sem nefnt er hér að ofan má nefna að sumarið 1972 bar félagið hitann og þungann af flutningum og vinnu við borunina í Bárðarbungu, en það verkefni var mikið afrek.  Fimmtán árum síðar, vorið 1987, var nýi skálinn fluttur á Grímsfjall.  Tilkoma hans og vélageymslunnar sjö árum síðar gjörbreytti aðstöðu til rannsókna og ferðalaga um Vatnajökul.  Þar er nú miðstöð vöktunar á eldstöðvum í Vatnajökli, en umbrot í þeim hafa séð vorferðum fyrir ærnum verkefnum síðasta aldarfjórðunginn. 

Án félagsfólks væri ekkert Jöklafélag.  Þó flest frestist nú vegna óviðráðanlegra aðstæðna hafa hópar félaga lagt mikið á sig vegna 70 ára afmælisins.  Nefnd um afmælissýningu undir forystu Hrafnhildar Hannesdóttur hefur unnið mikið og gott starf og það verður gaman að sjá afraksturinn.  Sama gildir um nefnd um afmælisárshátíð þar sem Steinunn Jakobsdóttir er formaður.  Skálanefndin undir forystu Sverris Hilmarssonar hefur átt annasamt ár, ekki síst við að halda rafstöð á Grímsfjalli gangandi.  Rafstöðin í vélageymslunni er orðinn ómissandi hlekkur í viðbúnaðarkerfi landsins.  Án hennar myndi  margvíslegur búnaður sem vaktar Grímsvötn og aðrar eldstöðvar í Vatnajökli stöðvast.  Bílanefndin undir forystu Sigurðar Vignissonar sér til þess að Jöklarauður sé jafnan til í slaginn þegar á þarf að halda í viðhalds- og rannsóknarferðir.  Bryndís Brandsdóttir hefur nú verið aðalritstjóri Jökuls í tæplega 30 ár, lengur en nokkur annar.  Það er ánægjulegt að starfa í svona breiðum og öflugum hópi.  Þessi hópur sameinast í áhuga á jöklunum og því sem undir þeim leynist.  En kannski er það heimur jökulsins, fegurðin sem þar ríkir og sú samheldni og vinátta sem skapast í góðum hópi sem dregur okkur áfram.  Jöklabakterían.  Ólíkt þeirri illræmdu kóvid farsótt sem nú heldur öllu í heljargreipum er jöklabakterían góðkynja og engin þörf á bólusetningu.  Það eina sem þarf er að fara öðru hverju á jökul.   

Við náum ekki að hittast á afmælisdaginn.  En við getum hvert á sínum stað sungið ljóð Magnúsar Jóhannssonar sem er öllum jöklaförum kært: 

Gaman er í Grímsvötnum á Kraka. 
Gista hlýjan skála tindi á. 
Og líða á skíðum leiðina til baka
ljúfan koss í Jökulheimum þrá. 

Vatnajökull veitir gestum sínum
veislukost af gleði og rómantík.
Og hann mun betur svala sorgum þínum 
en seta knæpum niðri í Reykjavík.

Að lokum er vert að vekja athygli á hinum vel heppnuðu viðtalsþáttum um félagið sem Anna Marsbil Klausen hefur verið með í útvarpinu undanfarna sjö fimmtudaga.  Það er hægt að hlusta alla þættina í sérstöku hlaðvarpi á vef RÚV:

https://www.ruv.is/utvarp/spila/alltaf-gaman-ad-godu-basli/31167?fbclid=IwAR03-DDLuEckAehoc-chKKyjDHq5cvtDNUx3yQK4m7v33Tre4EKprnaouG0

Að þessu sögðu óska ég félaginu og okkur öllum til hamingju með daginn. 

Magnús Tumi Guðmundsson, formaður JÖRFÍ